وقتی ازدانش آموزان سؤال می کنیم که:ازچنددرصدتوانایی های خوداستفاده می کنید؟اگرچه پاسخ ها متفاوت است،اما کمتر کسی ادعا داردکه به طورکامل از توانایی های خود بهره می برد.
تجـربه نشان دادهاست که ارزیابی دانـش آموزان دربـاره ی استفاده ازتـوانایی های شان بین ۸۰-۴۰درصداست.امکان داردکه این میزان درهمه ی زمان ها یکسان نباشد و دچارافت و خیزشود.همچنین،این افت وخـیزممکن است هم درمـورد دانش آموزان
قـوی وهم دانش آموزان ضعیـف اتفاق بیفتـد.چرا نمیتوانیم ازهمه ی توانایی هاو انرژی خود برای کاری که آنرا مهم می دانیم، استفاده کنیم؟بقیه توان وانرژی ماکجا می رود وصرف چه چیز هایی می شود؟
تقسیم انرژی
به طورحتم، منظور ازتقسیم انرژی در ورزش هایی مانند دو ومیدانی،شـنا و فوتبـال را میدانید.یک دونده ی استـقامت،از ابتدای مسیرباید به نحوی انرژی خود را تقسیم کندکه نه همه ی آن رادرابتدای حرکت صرف نماید و نه درآخرکم بیاورد. این موضوع درباره ی درس خواندن و بخصوص کنکورنیزمصداق دارد.نبایدآن چنان تند بروید که بعدها دچارمشکل شوید و نه آن چنان کند،که نتوانید از تواناییهای تان استفاده ی مطلوب ببریدلازم است شما هم مانندآن دونده ی استقامت، نمای ذهنی و کلی از مسیرداشته باشید تا برنامه ی کاری خود را براساس آن تنظیم کنید ممکن است امـروزخیلی سرحال باشید و بتوانید زیاد درس بخوانید،اما اگراوضاع به همین صورت نبود چه می کنید؟همیشه اعتدال بهترین روش است و زرنگی شما درتهیه ی برنامه،تنظیم یک برنامه ی اعتدالی است.
راه حل
باترسیم یک دورنمای کلی ازمسیرحرکت درذهن خود،انرژی خودرابه صورت متعادل دراین مسیرتنظیم کنید.
کنترل انرژی یکی ازعواملی که موجب می شودنتوانیداز توانـاییهای خوداستفاده ی بهینه کنیدصرف انـرژی برای اموری است که در ایام درس خواندن به خصوص کنکور-کم اهمیت تلقی میشود.اگرنتوانید کنترل انرژی خود را به دست بگیرید،باید ضرر و زیان بعدی را هم بپذیرید وتحمل کنید.برای روشن شدن منـظوربه سه مثال اکتفامی کنیم.شما میتوانید مـوارد دیگری رابه آنها بیافزایید.
یکی ازعادتها و مشغولیات ذهنی که باعث هدررفتن گستـرده ی انرژی و وقت می شود،تلویزیون است.عادت به مشاهده ی سریالها و برنامه های مختلف،تنـها از نظر زمانی که صرف دیدن آنها می کنیدمشکل سازنیستند بلکه تاثیـرات بعدی آنها مهمتراست.بعد ازدیدن یک سریال،حتی اگرتلـویزیون راخاموش کنید،عملاسوژه ی سریال درذهن شماجریان دارد و تمام نشده است.این که چه اتفاقاتی درسریال روی داده واحتمالا درقسمت های بعدی چه می شود تامدتی ذهن را به خود مشغول می سازند.
موضوعات ورزشی،به خصوص فـوتبال هم مشغله های ذهنی است که اگر چه جالب هم باشند باید کنـترل شوند. پیگیری اخبار ورزشی،جرّو بحـث های قرمزو آبی،خرید روزنامه های ورزشی و مواردی مشابه،آن هم با حساسیتهای زیادی که بعضیها دارند،موضوعاتی نیستندکه خیلی ارزش وقـت صرف کردن داشته باشند،به ویژه برای کسی که کنکوری است.
جروبحثهای خانوادگی و هرگونه گفتگوهای تنش زا درباره ی درس خواندن،کنکور و موضوعات دیگر،با افرادخانواده یادوستان به لحاظ انرژی ووقتی که صرف می شود،بایدکنترل شوند.
حساسیتهای بی مورد درباره ی این که حتما باید حرف خود را به کرسی بنشانید و ثابت کنیدکه حق باشماست،غیراز اتلاف وقت وانرژی، ثمری نخواهدداشت.
راه حل
هرسوژه ومشغله ی ذهنی،ارزش وقت صرف کردن ندارد.انرژی خودرابرای کارهای اصلی،کنترل وذخیره کنید.
عادتهای مهارنشده
اگرچه مثالهای بحث قبلی،جزء عادتهای مهـارنشده هم محسوب میشوند،اما به لحاظ اهمیت موضوع،به مصادیق دیگر مساله از زاویهای دیگر
اشاره میشودهرکدام ازماعـادتهای زیادی داریم که ممکن است بدیا خوب باشند.آن چه دربحث حاضراهمیت دارد،میزان توانایی ما
درمهارعادت های نامطلوب است.ایام کنکور زمان مناسبی برای تغییر عادتها نیست. بنابراین به عنوان دانشآموز دبیرستانی،سعی کنید عادتهای
نامطلوب ومشکل ساز را تاقبل ازکنکور تغییـردهید.اگرهـم کنکوری هستید،توصیه میکنیم درمـوردعادت های بد اما کـم اهمیـت اقدامی انجام
ندهیدو اصلاح آنها را به زمانی دیگر موکول سازید.اماعادتهایی هستندکه عدم توجه به آن هامیتواند مشکل آفرین باشد،به هرحال،چه
دانش آموزان دبیرستانی وچه کنکوریها،باید نسبت به عادتهای مهارنشدهی مهم،حساسیت نشان دهند.به عنوان مثال،زیاد تلویزیون دیدن عادتی است که باید مهـار شود.
هستندکسانی که با قصد نیم ساعت یایک ساعت پای تلویزیون می نشینند و تا به خود بیایند چند ساعت وقت تلف شده روی دستشان می ماند.مطالعه درحالت های خوابیده ولمیده ومطالعه روی تخت خواب نیز از عادت های نامطلوبی هستند که درصورت مهار نشدن مشکل ساز خواهندبود.بعضی ها بساط مطالعه خودرامقابل تلویزیون پهن می کنند بعضی هاهنگام مـطالعه به صرف تنقلات و خوردنی های دیگر می پردازند، بعضی ها زمان مطالعه راه می روند و یا با صدای بلند درس می خوانند، و بعضی ها…، همه ی اینها عادت هایی هستندکه اگرمهارنشوند باعث افت توانایی ها خواهندشد.اگر واقعـا انگیزهای قوی برای درس خواندن و موفقیت دارید،باید بتـوانیداین عادت هارا به کنترل خود درآورده و تغییردهید.
راه حل
با مهاروکنترل عادت های نامطلوب،امکان استفاده بیشترازتوانایی هاوفرصت هارابه وجودآورید.
افکارمزاحم
انسان ها در هر زمانی سـوژه هایی برای فکرکردن دارند اما محدودیت فرصت ها و اولویت مسائل،ما را وادار می سازند در هر زمان به موضوعاتی بیندیشیم که مهمترهستند.
زمانی هم که به موضوعاتی که تصور می کنیم مهمتر هستند فکر می کنید، چون ذهن ما پویا است،گاهی افکار حاشیه ای و مزاحم جایی برای خود بازکرده و ذهن ما رامشغول می سازند. این افکـاررا، مزاحم می نامند.چون مسیرسوژه های اصلی ذهن را منحرف می کنند.بحث افکارمزاحم وراه های کنار آمدن با آن ها مساله ی ساده ای نیست که درحال حاضرمزاحـم تلقـی می شود، در زمان و وقت مناسـب می توانند موضوعاتی بسیار مهم باشند.
به عنوان مثال،این که دانش آموزی به آینده وخوشبختی هاش بیندیشد خـوب است اما اگر قرار باشداین موضـوع در ایام درس خواندن و یا درشرایط کنـکور،بین سوژه های اصلی ذهن جاگیرد،فکرمـزاحم تلقـی خواهدشد.
شناسایی افکار و محرک های مزاحم وغلبه بر آنها،ازعوامل مهم تمرکزحواس وافزایش بازده مطالعه می باشد.
راه حل
باید مهارت های مواجهه با افکار مزاحم رادرخودایجاد وتقویت نمایید.
نتیجه گیری
۱- با ترسیم یک دورنمای کلی ازمسیرحرکت درذهن خود،انرژی خودرابه صورت متعادل دراین مسیر تنظیم کنید.
۲- هرسوژه ومشغله ی ذهنی،ارزش وقت صرف کردن ندارد انرژی خود رابرای کارهای اصلی،کنترل وذخیره کنید.۳–۳با ۳- مهاروکنترل عادتهای نامطلوب،امکان استفاده بیشترازتواناییها وفرصتهارابه وجودآورید.
۳- باید مهارت های مواجهه با افکارمزاحم رادرخود ایجادوتقویت نمایید.