پارس دانش :روش مطالعه PQ5R
این روش یکی از معروف ترین روش های بهسازی حافظه است..نام این روش همانند نام انگلیسی آن ( PQ5R ) متشکل از حروف اول ۷ مرحله ای آن است .
۱٫ مرحله پیش خوانی Preview
۲٫ مرحله سؤال کردن Question
۳٫ مرحله خواندن Reading
۴٫ مرحله خلاصه نویسیRecord
۵٫ مرحله مرور کردن Review
۶٫ مرحله ازبر کردن (مرور ذهنی)Recite
۷٫ مرحله تازه کردن مطالعه Refreshment
سیستم مطالعاتی PQ5R
۱) مراحل قبل از مطالعه:
۱-۱ پیش مطالعه
۲-۱ سئوال کردن
۲) مراحل حین مطالعه:
۱-۲ خواندن
۲-۲ خلاصه نویسی
۳) مراحل بعد از مطالعه:
۱-۳ مرور کردن
۲-۳ ازبر کردن (مرور ذهنی)
۳-۳ تازه کردن مطا لعه
رعایت نکاتی قبل از توضیح مراحل مطالعه:
نحوه ی ایجاد عادت جدید:
ü سنگ بزرگ را بر ندارید.
ü در موقع ایجاد عادت جدید راندمان بین ۲۱ تا ۴۰ روز کاهش پیدا می کند.
ü منتظر نقطه ی آغاز برای شروع تحول جدید نباشید
مرحله ی پیش مطالعه Preview
در این مرحله دانش آموز فصلهای مختلف کتاب را به صورت یک مطالعه اجمالی و مقدماتی مطالعه می کند .
از جمله موارد این مرحله خواندن عنوان فصلها , خواندن سطحی فصل , توجه به تصاویر , بخشهای اصلی و فرعی و خلاصه فصلها می باشد .
هدف در این مرحله یافتن یک دید کلی نسبت به کتاب و ارتباط دادن بخشهای مختلف کتاب با یکدیگر می باشد.
مرحله سؤال کردن Question
پس از مطالعه اجمالی موضوعات و نکات اصلی , دانش آموز در باره ی آنها به طرح سؤال می پردازد .
این کار باعث افزایش دقت و تمرکز فکر و سرعت و سهولت یادگیری می گردد .
تذکر ۱: از هر ۳ یا ۴ صفحه اگر یک سئوال کلی طرح کنید کافی است ونیازی نیست سئوالات زیادی را استخراج کنید.
تدکر ۲: برای اینکه در این مر حله شرطی بشوید ،بر روی میز مطالعه خود روی کاغـــذ بنویسید (Q) که هر وقت این علامت را می بینید، یادتان بیافتد که باید سئوال طرح کنید.
قبل از آغاز مراحل حین مطالعه ، مطالعه رااز جنبه دیـــگری نیز مورد بررسی قرار می دهیم:
مطالعه شامل سه بخش است:
الف) یادگیری
ب ) به خاطر سپاری
ج ) یادآوری
تذکر: از سیستم ها وروشـهای مطالعاتــی آنها یی موفق هستند که بر روی بخاطر سپاری ویادآوری کار بیشتری کـــرده اند وبواسطـــه آن سیستمهای موفقی هستند، در حالــــیکه سیستم آموزش ما برروی یادگیری تأکید دارد.نسبت اهمیت مراحل بخاطر سپاری ویادآوری به یادگیری حدود ۷۰درصد است.
مرحله خواندن Reading
در این مرحله دانش آموز به خواندن دقیق و کامل مطالب کتاب می پردازد .
هدف در این مرحله فهمیدن کلیات و جزئیات مطالب و نیز پاسخگوئی به سؤالات مرحله قبل می باشد.(هدف از مرحله خواندن فقط فهمیدن وانتقال اطلاعات از کتب به یادداشتهاست.)
در مرحـــله خواندن برای فـهم بهتر مطالب مــی توان از کارهایی مثل یادداشت برداری , علامت گذاری و خلاصه نویسی بهره جُست.
تذکر ۱: تنها عضوی که در موقع درس خواندن می تواند حرکت کند،چشمها هستند ونهایتاًانگشتـان دست به عنـوان راهنمایی برای چشم، پس سعی کـنید موقع درس خوانـدن باصدای بلند درس نخوانیـد،صـــندلی را تـــکان ندهید ،با موهای خود بازی نکنید و…
تذکر۲: در موقع درس خواندن فقط سعی کـنید مطالب را بفهمید ورابطه ی آنهارا درک کنید ودر مرحله ی بعـدی
(خلاصه نویسی) مطالب را حفظ کنید.
عادات بد برای درس خواندن:
۱) بلند خواندن مطالب در زمان مطالعه،روند انتقال مفاهیم از چشم به مغز،درک وضبط این مطلب را مختل می سازد.
۲) ثابت کردن طولانی نگاه بر روی یک تست از صفحه ویا ثابت کردن نــــگاه به مدت زیــــــاد بر روی یک سطر،از بهره وری مطالعه می کاهد.
۳) افراد عادی بر روی یک سطر که در حدود۱۲کلمه دارد،۸تا۱۰بار تمرکز کوتاه یا توقف دارند، برای بهره وری بیشتر این تعداد باید به ۵ بار در هر سطر برسد.
مرحله ی خلاصه نویسی Record
قبل از آموزش خلاصه نویسی لازم است موارد زیررا یاد آوری کنیم:
۱٫ خلاصه نویسی کار بسیار وقت گیر است ولی یک خاصـــیت دارد وآن هم این است که یادگیری را افزایش وفراموشی را کاهش می دهد.
۲٫ هر دانش آموز برای هردرس خودش ۵ منبع مطالعاتی داردکه عبارتند از:
الف) کتاب درسی ، ب) جزوه ی معلم سر کلاس، ج) جزوه ی معلم کلاس کنکور یا تقویتی یا معلم خصوصی، د)کتاب کمک آموزشی ،
ه) مجموعه های تستی موجود در بازارکه ۷۰در صد مطالب این منابع با یکدیگر مشترک هستند ولی هر دانش آموزی برای دوره کردن مطالب نیاز دارد که هر منبع را مطالعه کند ولی اگر به کمک خلاصه نویسی این ۵منبع را به یک جزوه تبدیل کند، می تواند چندین بار آن را دوره کرده وبه طور چشم گیری در وقت صرفه جوئی کند.
۳- خلاصه نویسی در ۲ زمان صورت می گیرد:
الف) حین مطالعه: یعنی همان موقع که درس می خوانید،پارگراف به پاراگراف کتاب راخلاصه ویادداشت می کنید.
ب) بعد از مرور سوم، همان مرحله (Refreshment)است.
۴٫ خلاصه نویسی بهتر است در کاغذ کلاسورانجام شود که در صورت ایجاد تغییرات، به راحتی این کار انجام دهید ودر ضمن نسبت به دفتر فضای بیشتری برای رسم درخت حافظه وطرح های خلاصه نویسی دارد.
ویژگیهای خلاصه نویسی:
۱) در خلاصه نویسی باید سعی کنید فعلها را حذف کنید.
۲) تابع متن اصلی باشد.(۴۰صفحه را به ۱۰صفحه تبدیل کنید)
۳) جامع ومانع باشد،یعنی تمام نکات مهم رادربرگیردونکات زاید راهم نداشته باشد.
۴) رنگی باشد بهتر است که لایه های اول بارنگهای گرم (قرمزوسبز)باشدوتوضیحات آن بارنگهای سرد(مشکی وآبی)باشد.
۵) بااستفاده از علامتهای اختصاری باشد.مثل:pr به جای پروتئین
۶) براساس نمودارشعاعی، درخت حافظه وطرح شبکه ای مغز باشد
وقتی خلاصه نویسی درس تمام شد،مطالب خلاصه شده را یکبار دوره کرده ودر ذهن خود مرور کنید.
مرحله ی مرور کردن Review
مرحله مرور کردن یا آزمون در پایان هر فصل انجام می گیرد.
در اینجا دانش آموز به مرور موضوعات اصلی و نکات مهم و نیز ارتباط مفاهیم مختلف به یکدیگر می پردازد و در صورت بر خورد با موضوعات مورد اشکال به متن کتاب مراجعه می کند .
یکی از راههای کمک به این مرحله پاسخگویی به سؤالات و تمرینات پایان فصل است. در صورت عدم وجود سؤال در پایان فصل شما می توانید خود به طراحی سؤال و آزمایش خود بپردازید و بدین ترتیب قبل از اینکه معلم شما را بیآزماید شما پیشاپیش این کار را کرده اید. اجرای این مرحله می تواند مقداری از اضطراب امتحان را برای دانش آموز کاهش دهد.
مهم ترین قسمت مطالعه که سبب ثبت اطلاعات درلایه های زیرین ذهن می شود و جلوی فراموشی را می گیرد، مرور کردن است. بطوری که پیشینیان معتقد بودند:
الدَّرْ‍سُ حَرْف وَالتکْرارُاَلْف
زمانهای مرور:
۱٫ یک روز بعد: که فراموشی را تا ۱هفته به تأخیر می اندازد.
۲٫ یک هفته بعد: که فراموشی را تا ۱ماه به تأخیر می اندازد.
۳٫ یک ماه بـعد: که فراموشی را تا ۴ماه به تأخیر می اندازد.
۴٫ ۴ مـاه بــعد: که فراموشی را تا ۱سال به تأخیر می اندازد.
مرحله ازبرکردن(مرور ذهنی) Recite
در این مرحله دانش آموز سعی می کند بدون مراجعه به کتاب و از حفظ به یادآوری مطالب خوانده شده بپردازد و بار دیگر به سؤالهایی که خود مطرح کرده پاسخ دهد.
در اینجا دانش آموز باید بتواند مطالب آموخته شده را در قالب کلمات برای خود بیان کند در غیر این صورت لازم است که مجدداً به خواندن مطالبی که آموخته نشده بپردازد.
مرحله از حفظ گفتن در پایان هر بخش انجام می گیرد ووقتی بخش های یک فصل به اتمام رسید، به مرحله مرور کردن یا آزمون وارد می شویم.
در موقع مرور در باره خلاصه نویسی ها تفکر کرده،آنـــــهاراازبر می کنیم،وسازمان آن را بخاطر می سپاریم.
مرحله ی تازه کردن مطالعه Refreshment
بعد از مرور سوم یعنی زمانـــی که تقریبــاً درس را کامل یاد گرفته و متوجه مفاهیم اصلی ونکات مهم آن شدید،خلاصه نویسی های خود را با کتاب وجــــزوه مطابقت می دهید،اگر نکته ای را کم نوشته اید،اضافه می کنید.اگر مطلبی زائد است، حذف می کــــــنید و خلاصه های خود راکامل می کنید.